Jak to się dzieje, że widzimy?

Narząd wzroku to jeden z ważniejszych narządów w organizmie człowieka, który odpowiada za odbieranie bodźców oraz wrażeń wzrokowych i przekazywanie ich do mózgu. Jak to się dzieje, że człowiek jest w stanie dostrzegać obraz i rozumieć to, co widzi?

Oczy są zwierciadłem duszy – w tym romantycznym stwierdzeniu jest wiele prawdy. Siatkówka oka to jeden z ważniejszych elementów ośrodkowego układu nerwowego, który odbiera energię świetlną, a następnie przesyła ją do mózgu. Gdyby proces ten nie działał prawidłowo, człowiek nie rozumiałby tego, co widzi. Patrzenie nierozerwalnie powiązane jest z myśleniem – mózg człowieka odbiera przekazywane informacje, kataloguje je, porządkuje i analizuje. Dzięki temu człowiek jest w stanie odpowiednio interpretować odbierane obrazy i reagować na nie.

Budowa oka

Narząd wzroku to nie tylko gałka oczna, ale również aparat ruchowy i aparat ochronny. Pełnią one ważną funkcję w prawidłowym funkcjonowaniu oczu. Aparat ruchowy to głównie mięśnie, które utrzymują gałkę oczną w oczodole, a także odpowiadają za jej poruszanie się. Aparat ochronny to:

• powieki i rzęsy, które chronią oczy przed uszkodzeniami, zanieczyszczeniami i kurzem, a także odpowiadają za właściwe nawilżanie gałki ocznej,
• narząd łzowy (gruczoł łzowy oraz kanaliki łzowe, woreczek łzowy i przewód nosowo-łzowy) odpowiadający za procesy metaboliczne zachodzące w rogówce, nawilżający i oczyszczający z zanieczyszczeń gałkę oczną, a także usuwający bakterie,
• oczodół, którego funkcją jest ochrona gałki ocznej przed urazami.

Gałka oczna znajduje się w przedniej części oczodołu. Ma okrągły kształt o średnicy około 24 milimetrów. Składa się z trzech warstw:

• zewnętrznej błony włóknistej (w skład której wchodzą twardówka i rogówka), która załamuje światło w gałce ocznej,
• środkowej naczyniowej (tęczówka, naczyniówka i ciało rzęskowe), która odżywia gałkę oczną i reguluje ilość otrzymywanego światła,
• wewnętrznej błony włóknistej (siatkówka), która odbiera obraz.

Co odpowiada za widzenie w oku?

Najważniejszym elementem, który odpowiada za proces widzenia, jest siatkówka. Zbudowana jest ona z wielu warstw komórek, m.in. komórek nerwowych, ale też glejowych, komórek nabłonka barwnikowego czy fotoreceptorów. Wszystkie z nich biorą ważny udział w procesie odbieraniu obrazu: fotoreceptory odbierają barwy i odpowiadają za widzenie w dzień oraz w nocy, komórki nerwowe z kolei przekształcają odbierany obraz w impuls nerwowy i przekazują go do mózgu. Dzięki temu nie tylko widzimy obraz, ale również rozumiemy to, co widzimy.

Jak widzi oko?

Fale elektromagnetyczne widzialnego światła, które odbiera siatkówka, tworzą obraz. W tylnej części gałki ocznej zostaje on jednak odwrócony do góry nogami i pomniejszony od rzeczywistego. Obraz ten zostaje przekształcony w impuls nerwowy i przez nerw wzrokowy przekazany do mózgu. Tam jest rejestrowany, przetwarzany i interpretowany. Zostaje również ponownie odwrócony, dzięki czemu widzimy świat prawidłowo.

Jak widać, proces widzenia jest jednym z bardziej skomplikowanych, ale też fascynujących procesów zachodzących w organizmie. Jest intuicyjny i przebiega bez udziału człowieka. Abyśmy mogli zobaczyć świat i rzeczywistość, która nas otacza, narząd wzroku musi wykonać potężną pracę, a w przetwarzanie informacji zaangażowane są miliony komórek nerwowych.

Jeśli w procesie widzenia zachodzą jakieś nieprawidłowości, pojawiają się różne problemy ze wzrokiem. Do najczęstszych należy nadwzroczność i krótkowzroczność, które charakteryzują się niewyraźnym widzeniem przedmiotów znajdujących się daleko lub blisko. Mogą one być spowodowane wadami anatomicznymi w budowie gałki ocznej lub rogówki albo nadmierną siłą załamującą światło. Niektóre z nich powstają na skutek nadmiernej ekspozycji gałki ocznej na niebieskie światło (np. wieloletniej wyczerpującej pracy przy komputerze).

Aby oko pracowało prawidłowo i nie rozwijały się różne schorzenia, warto zadbać o higienę oczu. Robienie regularnych przerw w czasie pracy przy komputerze, masaże oczu, stosowanie kropli nawilżających czy dbanie o właściwą ilość snu to niektóre z czynników pomagających utrzymać w dobrej kondycji narząd wzroku. Dzięki temu możemy przeciwdziałać najczęstszym dolegliwościom, a także dbać o to, by procesy widzenia przebiegały prawidłowo.