Co tak naprawdę widzi: oko czy mózg?

Czy oko pozwala nam widzieć obraz, czy może jest jedynie narzędziem odbierającym informacje wysyłane przez mózg? Anatomia oka fascynuje i stanowi jedną z ciekawszych zagadek ludzkiego ciała.

Narząd wzroku jest jednym z narządów ludzkiego ciała, wokół którego narosło wiele mitów. Mówi się, że oczy są zwierciadłem duszy i że nie potrafią kłamać. W oczach mamy wypisane wszystkie uczucia i emocje, nie potrafiąc ich w żaden sposób ukryć. W tym sensie oczy stanowią więc jeden z ważnych elementów przekazywania informacji i komunikacji pomiędzy ludźmi. Kontakt wzrokowy jest niezwykle ważny podczas rozmowy z drugą osobą, a osoby, które go unikają, są odbierane przez nas jako niegodne zaufania.

Narząd wzroku jest jednym z elementów ośrodkowego układu nerwowego. Gałka oczna waży jedynie 8 gramów, a dostarcza do mózgu ponad 80 procent wszystkich informacji pozwalających mu katalogować wiedzę o rzeczywistości! Narząd wzroku służy zatem nie tylko do wyrażania emocji i odbierania informacji o świecie (oczy to jeden z najważniejszych narządów zmysłów), ale również do rozumienia go. Jak to się dzieje, że widzimy i rozumiemy obraz? Czy oko jedynie odbiera fale elektromagnetyczne wysyłane przez mózg, czy może samo generuje obraz? Aby poznać odpowiedź na to pytanie, warto dowiedzieć się więcej na temat pracy ośrodkowego układu nerwowego i budowy oka.

Siatkówka jako element ośrodkowego układu nerwowego

Ośrodkowy układ nerwowy porównywany jest do komputera zarządzającego całym organizmem. Jest to jeden z najbardziej skomplikowanych i wciąż nie w pełni poznanych układów w ciele człowieka. Składa się z dwóch części: mózgowia oraz rdzenia kręgowego, które decydują o naszym funkcjonowaniu – ruchach, oddychaniu czy krążeniu krwi.

W skład ośrodkowego układu nerwowego wchodzi jeszcze jeden element, o którym często zapominamy. Jest to siatkówka oka, bezpośrednio połączona z mózgiem. Odgrywa to istotną rolę, ponieważ dzięki takiej budowie narządu wzroku człowiek jest w stanie obserwować świat i analizować odbierane obserwacje. W siatkówce znajdują się takie same neurony i komórki, które występują również w mózgowiu oraz w rdzeniu kręgowym. Siatkówka oka jest zatem jednym z ważniejszych elementów w ciele człowieka.

Siatkówka – jeden z ważniejszych elementów w ciele człowieka

Narząd wzroku to para oczu, składająca się z trzech elementów: gałki ocznej, aparatu ruchowego i powiek nazywanych aparatem ochronnym. Gałka oczna z kolei zbudowana jest z trzech błon:

• zewnętrznej błony włóknistej (w skład której wchodzą twardówka i rogówka),
• środkowej naczyniowej (tęczówka, naczyniówka i ciało rzęskowe),
• wewnętrznej błony włóknistej (siatkówka).

Siatkówka oka jest jednym z ważniejszych elementów ośrodkowego układu nerwowego, dzięki któremu człowiek widzi. Jej budowa jest złożona, zawiera wiele warstw komórek, w których znajdują się m.in. komórki nerwowe. Komórki te odgrywają kluczową rolę w procesie widzenia, ponieważ nerw wzrokowy łączy je z mózgiem. Odbierając impulsy świetlne, siatkówka przekształca je w impulsy elektryczne i za pośrednictwem nerwu wzrokowego przekazuje do mózgu. To dzięki temu widzimy i rozumiemy to, co oglądamy.

Jak powstaje obraz?

Co zatem widzi – oko czy mózg? Wydaje się oczywiste, że oko, tymczasem to mózg odpowiada za generowanie obrazu. Jeśli popatrzymy na to zagadnienie od strony fizyki, okaże się, że oczy służą jedynie za narzędzie, które odbiera energię świetlną. To siatkówka przekształca odebrane fale elektromagnetyczne widzialnego światła (które w dodatku są „do góry nogami”) w impuls nerwowy, a następnie wysyła go do mózgu. Tam obraz jest „rejestrowany”. Widzimy zatem mózgiem, a nie oczami.

Co ciekawe, nie jest to umiejętność, z którą człowiek się rodzi. Musi się jej nauczyć, choć oczywiście nauka ta odbywa się w sposób fizjologiczny, poza wiedzą człowieka. Noworodki czasem są porównywane do małych kociąt, które nie widzą świata wokół siebie. Choć brzmi to kontrowersyjnie, to jest w tym ziarno prawdy. Maleńkie dzieci widzą w sposób bardzo ograniczony (w pierwszych dniach życia jedynie na kilkadziesiąt centymetrów!), w dodatku odbierają świat za pomocą barw kontrastowych – czerni i bieli. Początkowo widzą też świat w sposób pierwotny, czyli odwrócony. Otrzymują zatem taki obraz, jaki odbiera siatkówka od układu optycznego.

Jak widać, człowiek widzi za pomocą mózgu, a nie oczu. Ale oko wykonuje potężną pracę, zbierając informacje o otoczeniu, kolorach, przedmiotach, kształtach. Dzięki temu – mimo że jest tak małe – stanowi jeden z najważniejszych narządów w ciele człowieka.